Merhaba. Bu yazımı son günlerde tüm dünyayı kasıp kavuran Covid-19 ya da namı diğer Korona virüsünden korunmak için alınması gereken bedensel, ruhsal ve sosyal önlemleri paylaşmak üzerine hazırladım. Okuyup çevrenizdeki insanlarla paylaşmanızı rica eder, sağlıklı günler dilerim. Kendinizi ve sevdiklerinizi korumanın temel kuralının izole bir yaşam olduğunu bilmenizde fayda var.  Hepimiz birbirimize bağlıyız ama aynı zamanda birbirimiz açısından da risk barındırıyoruz. Birimizin hasta olması yüzlerce kişinin de hasta olması anlamına gelmektedir. Küresel bir salgına dönüşen Covid-19 virüsünün etkileri tüm dünyayı etkilemekle birlikte, yarattığı tehdit ve kaygımız gün geçtikçe büyüyor. Bu süreçte attığımız her adımın sadece kendimizi değil dünyanın kaderini etkileme potansiyeline sahip olduğunu biliyoruz. Hayatımız için gerekli tedbirleri alırken, bir yandan da yakın çevremizi, oturduğumuz apartmanı, yaşadığımız şehri, ülkeyi hatta tüm dünyayı düşünmek durumundayız.  Aniden ortaya çıkan ve sağlığımızı tehdit eden Covid-19 virüsü çok hızlı ilerlemiş bir anda küresel bir düzeye ulaşmıştır. Herkes yaşamından, çocuklarından, yaşlı anne babasından endişe duyar hale gelmiştir. Psikolojide yaşamı olumsuz anlamda etkileyen bu tür acı veren zorluklar içeren yaşantılara travma denmektedir. Travmatik olaylara maruz kalan kişilerde; her an kötü bir şeyler olacakmış hissiyatı gelişir. Hepimizde benzer bir şekilde ortaya çıkan bu tepkiler, normal ve doğaldır aslında.  Kişinin kaygısını artıran ortam ve bilgilerden kaçınması ruh sağlığımız açısından oldukça önem taşımaktadır.Şimdi hepimizin çok daha fazla sağduyulu ve duyarlı olmaya, sakin düşünmeye ve dayanışma içinde olmaya ihtiyacımız var. Teorisyenlere göre güvenliğimiz tehdit altındaysa, korkmamız normal ve doğal bir duygudur. Gerçek bir tehdit karşısında korku, güvenliğimizi sağlayan ve sınırlarımızı koruyan bir savunma mekanizması gibi hareket eder. Bu korkunun yarattığı kaygı, bizi virüsün oluşturabileceği risklerden korur ve tedbir almamız için harekete geçirir. Lütfen unutmayın; yaşadığımız kaygı olması gereken düzeyde ise bizi korur. fazlaysa kafamızı karıştırır, az ise tedbirsiz davranmamıza sebep olur.  Bu nedenle yaşadığımız korkuyu yok saymamalı, abartmamalı, tedbirli olmaya devam etmeliyiz.  Ruh Sağlığımızı Nasıl Koruyabiliriz? Öncelikle sakin olun. İnsanlık tarihi boyunca pek çok salgın ve kötü olay yaşanmıştır.  Veba, çiçek, kolera, tifüs, İspanyol gribi, Asya gribi, AIDS, SARS, Domuz gribi, ebola bunlardan sadece bir kaçıdır. Tüm bunlara zaman içerisinde çözümler bulunmuş ve insanlık daima güçlenerek çıkmıştır. Yaşadığımız bu sürecin de geçici olduğunu kabul edip, çareler aramak çok önemlidir. düşünmek ve kabul etmek bu durumun üstesinden gelmek ve en az hasarla atlatabilmemiz için ilk adımdır. Sağlık Bakanımız Sayın Fahrettin Koca’nın  dediği gibi bu virüs alacağımız önlemlerden daha büyük değildir. Panik yapmayın. Panik duygusu, virüsün kendisinden daha hızlı yayılır. Panik yapmamaya ve sizi paniğe sevk eden durumlardan uzak kalmaya özen gösterin. Sizi huzursuz eden, kaygınızı artıran kişilerden ya da takip ettiğiniz haber kanallarından, sitelerden uzak durun. Bilgi edinin. Belirsizlik ve gerçek olmayan haberler korku ve kaygıyı tetikler. Öncelikle bu süreçte yalnızca güvenilir haber kaynaklarını takip etmeye özen gösterin. Virüse yönelik bilgi ve farkındalığın artması yaşanan olumsuz psikolojik durumların kontrol altına alınmasında önem taşır. Çocuklarınıza doğru bilgi verin ve onları koruyun. Olumsuz konuşma ve haberlere maruz kalan herkes korkabilir. Çocukların bilgi ve deneyimleri, biz yetişkinlere göre daha sınırlı olduğu için, daha çok korkabilir ve daha olumsuz etkilenebilirler. Ebeveyn  olarak bizlerin panik hali onların daha çok korkmasına sebep olabilir. Bu nedenle yapacağınız konuşmalarda dikkatli olun. Çocuklarınıza bilimsel bir dille anlatmaya çalışınCovid-19 ve korunma yolları hakkında çocuklarınızın yaşına, bireysel ve gelişim özelliklerine uygun gerçekçi bilgiler verin. Sevdiklerinizle telefon yada benzeri iletişim araçlarıyla iletişim kurun. Birbirimizden ayrı durmamız, korunmamız ve sevdiklerimizi korumamız açısından hayati öneme sahip. İnsani duygularımızı paylaşmak için lütfen yaratıcı olun ve  sevdiğinizi, karşınızdakini düşündüğünüzü, merak ettiğinizi ve merakını giderme isteğinizi telefon ve sosyal ağlarla sürdürmeye devam edin. Uzaktan da olsa sevdiklerinize ve çevrenize yardımcı olun. Yardım etme davranışı içimizi rahatlatacağı için,  mutlu olmamızı sağlar, sizlerin de bildiği gibi mutlu olmamız da bağışıklık sistemimizi ve ruh sağlığımızı güçlendirir. Medya ile aranıza mutlaka mesafe koyun ve bağınızı sınırlandırın. Medya aracılığıyla hızlı bir şekilde paylaşılan bilgilere sürekli maruz kalmak kaygınızı artırabileceği gibi doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırt etmenizi zorlaştırabilir. Salgın ve virüs hakkında 7/24 haberleri dinlemek, yazıları okumak yerine belli bir saat aralığında güvenilir haber kaynaklarından gelişmeleri takip etmek ruh sağlığınız açısından oldukça önemlidir. İspatlanmış ve bilimsel önerileri dikkate alın. Kulaktan dolma bilgilerle son günlerde saf alkol içerek ölen pek çok insan olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Lütfen araştırın, uzmanlara danışın ve onların söylemlerine kulak verin. Sağlık Bakanlığımız ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından iletilen güvenlik ve sağlık önlemlerini takip etmek işinize yarayacaktır. Lütfen ellerinizi düzenli yıkayın ve dezenfekte edin.  İnsanlarla aranızda güvenli mesafe koyup korumaya özen gösterin.  Kendinize özen gösterin. Güçlü bir bağışıklık sistemi için, kendinizi asla ihmal etmeyin.  Beslenmenize özen gösterin. Bol su için. Dinlenmek için kendinize zaman ayırın. Uykusuz kalmayın. Spor yapın. Duş alın. Virüsün yarattığı kaygıdan kaçınmak kadar ona saplanıp kalmak da baş etmeyi güçleştirir. Farklı konularla ilgilenmek, düşünmek, okumak ve konuşmak sizi rahatlatır. Duygularınızı paylaşın. Üzüntü ve korku paylaşılınca azalır. Kaygınızı ve korkularınızı bastırmaya çalışmayın. Kendinizi  ifade etme yolları yaratın. Yazmak, resim yapmak, müzik dinlemek, oyun oynamak, masal  anlatmak ve gibi etkili yolları deneyin. Yaşadığınız ve/veya tanık olduğunuz olayları konuşmaktan kaçınmayın, duygu ve düşüncelerinizi paylaşın. Yardım alın. Hayatta değiştiremeyeceğiniz şeyler yerine, sorumluluk alanınız ve yapabilecekleriniz üzerine odaklanın. Yaşadığınız kaygı, verdiğiniz tepkiler çok şiddetliyse, zamanla azalmıyorsa, yaşamınızı güçleştiriyorsa, baş etmekte zorlanıyorsanız lütfen bir uzmandan yardım alın.