Taş binaya ağır hasarlı raporu

Malatya’nın en sağlam okul binası da yıkılacak okullar arasında yer aldı. Ağır hasarlı olarak gösterilen ve yıkım kararı verilen okullardan biri olan Hafize Özal Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (Kız Enstitüsü) binasının ana bina mı veya sonradan yapılan ek bina mı? Yoksa her 2 binanın da yıkım kapsamında olduğu kafaları karıştırırken, geçmiş dönemlerde bu okul arsası üzerinde  “İnşaat-Müteahhit- Belediye” üçgeninde yaşanan gelişmelerin tekrar gündeme getirilmesine neden oldu. Geçmişte, “Kent merkezinde okul mu olur? Okullar şehir içi trafiğini arttırıyor, bu yüzden şehir içindeki okullar şehir dışına taşınmalı” şeklinde propaganda yapan kentsel rant odakları Malatya Kız Meslek Lisesi’nin yıktırılıp yerinin ticari alana çevrilmesini ve AVM tarzı işyerleri yapılmasını hedefliyor. Rant odaklarının geçmişte yaptıkları propagandayı tekrardan gündeme taşıyan Yeni Malatya Gazetesi ve malatyahaber.com’da yer alan Güler Hazar imzalı haber-yorum şöyle;    Merkez üssü Elazığ’ın Sivrice ilçesi olan ve Malatya’yı da önemli ölçüde etkileyen 6.8 büyüklüğündeki deprem sonrası devam eden hasar tespit çalışmaları kapsamında 29 okulun zarar gördüğü ve yıkılacağı açıklandı. Ancak, yıkılacağı açıklanan bazı okullar için, deprem öncesinde de depreme dayanıklı olmadığı yönünde rapor verilmiş ve depreme kadar herhangi bir işlem yapılmamışken, Malatya kent merkezinin en sağlam binalarından biri olarak şiddetli depreme dayanıklı olduğu bilinen Hafize Özal Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nin de yıkılacak okullar listesine alınmış olması, kentsel rant odaklarının, bu tarihi binayı rant amaçlı olarak yıktırmak yolunda uzun süredir yürüttüğü çalışmanın parçası olabileceği iddialarını gündeme getirdi. Taş bina olarak 1940’lı yılların başında inşa edilen ve 24 Ocak 2020 depremi sonrası yapılan incelemede, sadece 1973 yılında ilave edilen ek binada bazı sıva dökülmelerinin olduğu tespit edilirken, okulun “yıkılacak okullar” listesine alınması, inşaat-müteaahhit – belediye üçgeninde konumlanan kentsel rant odaklarının, depremi ticari fırsata çevirme çabası olarak değerlendiriliyor. Eğitim kurumları kategorisinde Cumhuriyet dönemi mimarisinin özgün örneklerinden biri olan ve 1939 Büyük Erzincan Depremi sonrasında, 1940’lı yılların başında inşasına başlandığı için şiddetli depremlere dayanacak nitelikteki mühendislik bilgisi ve materyal kalitesi ile yapılan Malatya Kız Meslek Lisesi, Malatya kent merkezinin gözde noktalarından birinde yer aldığı için, inşaatçılık ve müteahhitlik lobisinin yanı sıra belediyelerde yönetici olmakla birlikte yasa dışı biçimde müteahhitlik de  yapan birçok kentsel rant odağının hedefindeydi. “Kent merkezinde okul mu olur? Okullar şehir içi trafiğini arttırıyor, bu yüzden şehir içindeki okullar şehir dışına taşınmalı” şeklinde propaganda yapan kentsel rant odakları Malatya Kız Meslek Lisesi’nin yıktırılıp yerinin ticari alana çevrilmesini ve AVM tarzı işyerleri yapılmasını hedefliyor. Malatya Kız Meslek Lisesi iki binadan oluşuyor. İnönü Caddesi’nin Emeksiz ve Turgut Temelli Caddeleri kavşağındaki ana binası, 1940’lı yılların başında inşa edilmeye başlandı, 1945- 1946 yılında ilkokul olarak açıldı, 1946-47 ders yılında da Kız Enstitüsü’ne dönüştürülerek eğitim ve öğretim faaliyetleri sürdürüldü. İki kat ve taş bina olarak inşa edilen okula, 1964 yılında 3. kat eklendi; 1973 yılında ise ana binanın arka tarafındaki alana ek bina ilave edildi. Malatya ve çevresinde meydana gelen çok sayıda depremden herhangi bir hasar görmeyen Malatya Kız Meslek Lisesi, 24 Ocak’ta meydana gelen deprem sonrası, “Depremden zarar gördüğü” iddiası ve gerekçesiyle yıkılacak okullar listesine alındı. Ancak, ana binada deprem kaynaklı herhangi bir düzeyde hasar bulunmadığı, sadece 1973 yılında ilave edilen ek binanın ana binayla bağlantı noktalarında hafif hasar olduğu öğrenildi. Tescilli yapı yıkılamaz! Bu arada, Malatya Kız Meslek Lisesi binası, 2018 yılında, Malatya Mimarlar Odası’nın hazırladığı rapor ve dosya doğrultusunda 1. grup anıt eser olarak tescil edilmişti. Malatya Büyükşehir Belediyesi ve Battalgazi Belediyesi temsilcilerinin tescile karşı çıkmasına karşın, Sivas Kültür ve Tabiat Varlıkları Bölge Koruma Kurulu,  “Malatya İli, Battalgazi İlçesi Cevherizade Mahallesi’nde, tapunun 128 ada 247 parselinde kayıtlı, mülkiyeti Milli Eğitim Bakanlığı’na ait Kız Sanat Enstitüsü’nün 2863 Sayılı Kanunun 6. Maddesi gereği korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilmesine, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 05.11.1999 gün ve 660 sayılı ilke kararı doğrultusunda koruma gruplarının 1.grup yapı olarak belirlenmesine, hazırlanan anıt fişlerinin onanmasına karar verildi” şeklindeki kararı ile okulu tescil ederek, olası bir yıkıma karşı koruma altına almıştı. Kültür mirası niteliğindeki eserler bir bir yok ediliyor! Son yıllarda Malatya’daki Cumhuriyet dönemi mimarisinin özgün yapılarının yanı sıra kent kimliğine rengini veren mekânların bir bir yok edilmesi ya da deforme edilmesi Malatya kimliği ile aidiyet duygusuna sahip vatandaşların tepkisine yol açıyor. Malatya eski Belediye Binası’nın yıkılarak yerine çadırların kurulduğu bir meydana çevrilmesinin yanı sıra Malatya şehir kimliğinin en önemli unsurlarından biri olan Kernek Meydanı’nın betonlaştırılması, kanalboyunun geleneksel yapısının deforme edilmesi örneklerini veren vatandaşlar “Rant peşinde koşanlar, bırakın Malatya Kız Meslek Lisesi’ni, tepki gelmeyeceğini bilseler, Allah fırsat vermesin, rant uğruna son depremden hasar gören tarihi Yeni Camimizi bile yıkmaya kalkışırlar, yerine AVM yapmak isterler” sözleriyle tepki gösterdiler. Milli Eğitim Binası da aynı amaçla hedef 1939 Erzincan Depremi’nden sonra Malatya’da depreme dayanıklı olarak inşa edilen binalardan biri olan Kız Meslek Lisesi binasının yanı sıra, halen Milli Eğitim Müdürlüğü’nün bulunduğu, eski Malatya Lisesi binası için de bir ara depreme dayanıksız olduğu iddialarıyla yıkım önerileri gündeme getirilmişti. Milli Eğitim’in bulunduğu binanın da 1940’lı yıllarda depreme dayanıklı olarak inşa edildiği, Malatya hafızasının önemli yapılarından biri olan, önce Malatya Lisesi, daha sonra lisenin Turan Emeksiz Lisesi olarak açılan Hasanbey Caddesi’ndeki yere nakledilmesiyle, Atatürk Ortaokulu’na dönüştürülen, en son Milli Eğitim Müdürlüğü binası olarak kullanılmaya başlanan binanın da, “ucuz rant hesaplarına alet edilmemesi için” kamuoyunun duyarlı olması gerektiği kaydediliyor. Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com