Sağlam binalar nasıl olmalı?

İnşaat Müh. Ömer Cücemen yazdı  Birinci derece deprem bölgesi üzerine kurulmuş olan şehrimiz daha çok risk altındadır. Başımıza gelen depremden dolayı bazı şeyleri daha ciddiye almaya başladık çünkü canımız yandı. Mesleki hayatıma yıllardır Malatya da devam ediyorum ve çok sevdiğim bu şehre nasıl faydalı olabilirim diye bazı teknik bilgilerimi sizinle paylaşmak istedim. Maalesef önceden alınmayan tedbirler bizi bu duruma getirdi. Her insanoğlu gibi depremden korkuyoruz çünkü oturduğumuz ve yaşamakta olduğumuz 1999 yılından önce yapılan mekânlara çokta güvenimiz yok. Malatya’mızda da ülkemizin diğer şehirlerindeki gibi yapılan sağlıksız ve riskli yapılarımız çok fazla bulunmaktadır. Her zaman söylediğimiz gibi deprem öldürmez bina öldürür. Elâzığ ve Malatya da yaşanan depremin ardından şehirlerimizde bir panik havası mevcut.   Oturduğunuz ev-bina riskli mi değil mi? Yapı stokumuzun büyük bir kısmı imar mevzuatına aykırı ve afet riski ile tehlike altındadır. Oturduğunuz ev güvenli mi yoksa riskli bir binada mı oturuyorsunuz? Öğrenmenin yolları var. Riskli bina tespiti için kanunda bir zorunluluk bulunmuyor ancak binanızın yaşı yüksek ve yapım yılı 1999’den önceyse kontrol ettirmekte fayda var. 1999 Marmara Depremi’nden sonra inşa edilen yapılar için bir yönetmelik yayınlanmış ve yapılara bazı kriterler getirilmişti. Oturduğu binanın riskli olduğunu düşünenlerin kendi güvenliği açısından risk tespiti yaptırması önemli. İlk olarak binalarınızın bodrum katına bakın. Eğer rutubetliyse binanın su yalıtımı iyi yapılmamış demektir. Yalıtımı iyi yapılmamış binaların taşıyıcı sistemlerinin paslanması, büyük şiddetli bir deprem sırasında yapının hasar görmesine neden olmaktadır. İnşaat sırasında hazır beton teknolojisi ile üretilen binaları tercih edin. Deprem bölgelerinde inşa edilen binalara C25’den düşük dayanımlı betonla üretilmiş binaları tercih etmeyin. Kolon ve perde uygulamalarının doğru yöntemlerle gerçekleştirildiğini öğrenin. Teknik özellikleri öğrenebilmek adına direk satın almak istediğiniz binayı mühendislerine inceletebilirsiniz. Ayrıca yapınızın mimar ve mühendisiyle temasa geçerek uzman bir kuruluştan tespit isteyiniz. Binanızın depreme karşı dayanıklılığını tespit için aşağıdaki yol izlenmelidir. • Binanın mimari projesine bakılarak yerinde incelenmelidir. • Binanızı oluşturan betonun kalitesini belirlemek adına her kattan beton numunesi alınmalıdır. • Alınan beton numuneleri bakanlık tarafından onaylanmış yapı laboratuarlarında yapılan ‘’beton dayanım testlerinin ‘’ardından rapor edilmelidir. • Röntgen ile betonarme kolon-kiriş ve perdelerde etriye sıklığının tespit edilmesi şarttır. • İlgili yapının taşıyıcı sitemlerinin hesapları yapılıp ve bina deprem performansı raporu yapılmalıdır. Depreme karşı dayanıklı ideal yapı şartları: 1.Binanızın bulunduğu yer: Binanın, Kayalık zemine oturması sulu zemin dere yatağı ve dolgu zeminlere binaların oturtulmaması gerekir. 2. Bina yüksekliğinin Altıda birinin toprak altında olmasına dikkat edin. Unutmayın ki “Doğru zemine uygulanan doğru bina depreme karşı dayanıklıdır. 3. Binanız kaç katlı? Binalarımız 5 veya daha az katlı olması tercih edilmelidir. 4. Binanız çıkmaları nasıl? a. Mümkün olduğu kadar binanın bütününde kapalı çıkma olmaması gerekmektedir. 5. Binanın kullanım amacı değiştirildi mi? a. Konut amaçlı yapılan normal katlar atölye olarak kullanılmamalı b. Zemin kat konut amaçlı yapılmış olan mahaller dükkân ya da atölye olarak kullanılmamalı c. Sonradan çatı arasına bir tondan fazla kapasiteli su deposu yapılmamalı 6. Binanızda şu ana kadar: a. Kolon ve kirişlere delik ve benzeri müdahale yapıldı mı? b. Binada kat ya da döşeme ilavesi yapıldı mı? 7. Bina şekli, plan şeması: a. Kare, çokgen veya dikdörtgen olmalı b. Bitişik bloklar, aynı kat seviyesinde olmalı c. Bitişik nizamlarda 2 farklı duvar yapılması ve araya derz konulması d. Bodrum katlarda Bant pencere yapılıp kısa kolon oluşturulmaması e. Zayıf kat oluşturulmamalı f. Bina da deprem perdesi olması gerekmektedir